اسبچه خزری

🐴اسب خزری یا کاسپین🐴

✒پژو هـشگر امور دام گیلان گفت:

 امروزہ نژاد اسبان گیل در معرض نابودے قرار گرفتہ است.

محمد بشرا در گفت و گو با خبرنگار خبرگزارے دانشجویان ایران (ایسنا) - منطقہ گیلان،با بیان این مطلب ڪہ اسب گیلان جثہ اے ڪوچڪ اما نیرومند دارد،گفت:این اسب ڪار آمد و وافر در راهـهـاے خراب و مملو از گل و لاے نمے لغزد و انجام دشوارترین بخش از ڪارهـاے مزرعہ را برعهـدہ مے گیرد.زیرا گاوان نر ،تنهـا در فاصلہ ماهـهـاے مهـر تا اردیبهـشت در خانہ ے دهـقان اشتغال دارند و از آنجا ڪہ این دام هـا بہ برگ توت علاقہ اے فراوان نشان مے دهـند،از آغاز بهـار بہ مجرد آن ڪہ این درختان شروع بہ جوانہ زدن مے ڪنند بہ ڪوهـستانهـاے اطراف فرستادہ مے شوند،ڪارهـا بہ اسبان واگذار مے شود.

وے افزود:باید بدانیم ڪہ اسبان ڪوتاہ بالاے (پونی) یا اسبچہ خزر نیز متعلق بہ گیلان هـستند ڪہ امروزہ بہ سبب جثہ مینیاتورے خود در سراسر دنیا شهـرتے تمام دارند و هـنوز در گیلان بہ وسیلہ دوستداران و علاقمندان بہ پرورش اسب پروردہ و بہ تمام دنیا صادر مے شوند و از نژادے اصیل و بهـایے گران برخوردارند.

وے با بیان این مطلب ڪہ در گیلان دیروز،شغلے بہ نام چهـار پادارے مرسوم بود ڪہ چهـارپاداران در داخل و خارج گیلان با تعداے اسب،استر و الاغ ،مسافر ڪشے و بارڪشے مے ڪردند و در بسیارے از اوقات نامہ و مراسلات خصوصے را نیز بہ هـمراہ مے بردندڪہ رد پایشان در اشعار شعراے گیلان باقے ماندہ است.

وے ادامہ داد:این شغل هـنوز در پارہ اے از مناطق سخت گذر گیلان وجود دارد اما روے هـم رفتہ مصارف اسب امروزہ در گیلان بہ طرق مختلف بہ سختے محدود شدہ است،اتومبیل سوارے و بارڪش هـاے ڪوچڪ،خرمنڪوب هـا و تیلرهـاے یدڪ ڪش شخم زنے ،بخش عمدہ اے از ڪارهـاے اسبان سورے و بارڪش ،شخم زن و خرمن ڪوب را بر عهـدہ گرفتہ است و نیروے اسبان را ڪنار زدہ است.

وے تصریح ڪرد:با توجہ بہ اینڪہ اسبان را بہ علف چرهـاے ییلاقے راہ نمے دهـند،امروزہ نژاد اسبان گیل در معرض نابودے قرار گرفتہ است و تعداد آن هـا هـرسالہ نسبت بہ سالهـاے پیش محدود و محدودتر مے شود.  

🐴اسبچہ خزر ڪہ بہ " اسب مینیاتور دریاے خزر " نیز معروف شدہ است،  ازنظر ظاهـری، تناسب اندام یڪ اسب بزرگ را دارد.

قدمت نژاد آن بہ سہ هـزار سال می‌رسد و یڪ نژاد اصیل ایرانے است. در واقع یڪے از هـیجان‌انگیزترین ڪشفیات اسب در قرن گذشتہ (قرن بیستم)، ڪشف اسب خزر است.

این اسب ڪہ تصور می‌شد از هـزار سال قبل منقرض شدهـ، یڪے از چهـار تیرہ اصلے اجداد اسبان خونگرم امروزے جهـان می‌باشد.

خصوصیات رفتارے این نژاد حاڪے از هـوش سرشار آن بودہ و مهـمترین ویژگی‌اش فراگیرے سریع و آسان رفتارهـاے آموزشے است.

تلفیق این هـوش با خلق و خوے مهـربان در این نژاد، آن را جزو بهـترین نژادهـا براے سوارڪارے و آموزش سوارڪارے ڪودڪان در جهـان قرار دادہ است.

آموزش و تربیت این نژاد در باشگاهـ‌هـاے سوارڪارے نشان داد ڪہ از نظر پرش از استعداد خاصے برخوردار بودہ و در بسیارے موارد قابل رقابت با اسب‌هـاے بزرگ می‌باشند.

اسبچہ خزر با توجہ بہ سابقہ تاریخی، زیبایے و استعدادهـاے بسیار بالا، مناسب آمیزش با سایر نژادهـاے اسب‌هـاے داخلے و خارجے است.

خانم لوئیز فیروز، ڪاشف اسب خزر:

درحالے ڪہ بسیارے از ایرانے هـا براے رفتن بہ ینگہ دنیا تلاش می‌ڪنند شاید باور نڪردنے باشد ڪہ زن آمریڪایے هـفتاد و پنج سالہ اے در روستاے قرہ تپہ شیخ ڪلالہ درترڪمن صحرا، بہ تنهـایے یا بہ قول خودش با اسب هـا و سگ هـایش زندگے ڪند.

خانم لوئیز فیروز، ڪاشف اسبچہ خزراست. اسب بومے ایران ڪہ نیاے بسیارے از اسب هـاے ڪنونے جهـان است. نقش این اسب از جملہ نگارہ هـاے پلڪان آپاداناى تخت جمشید است ڪہ در آن هـدایاے امراے ایالت هـا – ساتراپ هـاے - مختلف ایرانے ڪہ براے داریوش هـخامنشے آوردہ شدهـ، نشان دادہ شدہ است.

لوئیز فیروز زادہ ویرجینیاست. پدر وڪیلش در دوران جنگ جهـانے دوم، مدتے در ایران بودهـ. او ڪہ دانشجوے ادبیات اروپایے ولادیمیر ناباڪوف بودهـ، با یڪ ایرانے ازدواج ڪردہ و بہ ایران آمدہ است.

او پس از پنجاہ سال زندگے در ایران، خود را ایرانے می‌داند وعلاقہ اش بہ ایران در حدے است ڪہ وصیت ڪردہ در روستاے قرہ تپہ شیخ در ترڪمن صحرا خاڪش ڪنند.

علے گلشن در ڪتاب اسب ترڪمن دربارہ لوئیز فیروز می‌گوید: 

"یڪے از افرادے ڪہ تحقیقات بسیارے را دربارہ اسب در ایران بہ انجام رساندہ است، لوئیز فیروز است. او در سال ۱۳۳۶ با یڪے از شاهـزادگان قاجارے ایران بہ نام نرسے فیروز ڪہ از نوادگان فرمانفرما بود، ازدواج و بہ هـمراہ او بہ ایران سفر ڪرد. او با ڪمڪ هـمسر خود و با توجہ بہ علاقہ اے ڪہ بہ اسب و سوارے داشت مرڪزے را بہ نام نوروز آباد در تهـران، جهـت سوارے فرزندانش تاسیس ڪرد." 

لوئیز هـموارہ بہ دنبال اسبے ڪوچڪ اندام بود ڪہ براے سوارے ڪودڪان مناسب باشد. سرانجام، جست و جو و ڪنجڪاوے او در این بارہ منجر بہ ڪشف مجدد نژادے شد ڪہ قدمتے هـزاران سالہ داشت. او با پشتڪار فراوان توانست اسبے را بہ دنیا معرفے ڪند ڪہ داراے ارزش فراوانے بود. او این اسب منحصر بہ فرد را ڪہ بہ مینیاتور اسب عرب شباهـت دارد، اسبچہ خزر نامید. 

علاقہ بسیار او بہ اسب هـاے ایرانی، زمینہ تحقیقات وسیع او دربارہ اسب هـاے مناطق مختلف ایران شد. لوئیز فیروز براے انجام مطالعات خود بر روے این اسب هـا مزرعہ اے را در یڪے از مناطق ترڪمن نشین ایران، واقع در روستاے قرہ تپہ شیخ از توابع شهـرستان ڪلالہ خریدارے و مطالعات خود را بر روے این اسب هـا آغاز ڪرد. زندگے با ترڪمانان و مطالعہ دقیق او بر روے اسب هـا نڪات بسیارے بہ او آموخت. 

او براے تڪمیل تحقیقات خود و با هـمڪارے مراڪز و متخصصانے از جملہ باستان شناس مجارے دڪتر ساندر بوڪینے و دڪتر گاس ڪتران از دانشگاہ ڪنتاڪی،  مطالعات باستان شناسے و ژنتیڪ بر روے اسب هـا انجام داد. 

بدون شڪ موفقیت و پیشرفت هـایے ڪہ در ارتباط با اسب در ایران دیدہ می‌شود تا حد زیادے مرهـون تلاش و زحمات این فرد دلسوز است. در حال حاضر لوئیز فیروز یڪے از موفق ترین و بزرگترین  پرورش دهـندگان اسب در ایران است و در راہ حفظ نسل و بہ نژادے اسب هـاے ایرانی، فعالیت زیادے دارد.